انواع داروهای روانپزشکی را بشناسیم

داروهای روانپزشکی در گذشته به چهار طبقهٔ اصلی تقسیم می‌شدند: داروهای ضد اضطراب، ضد روان پریشی، تثبیت کنندهٔ خلق و ضد افسردگی. اگرچه اکنون دیگر در منابع علمی این تقسیم بندی چندان پذیرفته نیست (و بسیاری از داروها کاربرد چندگانه دارند) ولی با توجه به ساده و مفید بودن این تقسیم بندی هنوز هم گاهی از آن برای آشنایی کلی با داروها استفاده می‌شود.

 

داروهای ضد اضطراب

داروهای ضد اضطراب علاوه بر ایجاد احساس بر طرف شدن تنش عضلانی، احساس آرامش و آسودگی را نیز به همراه می‌ آورند. این داروها در درمان اختلال‌ های اضطراب مورد استفاده قرار گرفته‌ اند. معروفترین خانواده از این دسته داروها بنزودیازپین ها هستند که تعدادی از شناخته شده ترین داروهای این دسته عبارتند از دیازپام، کلردیازپوکساند و آلپرازولام. این داروها با اثر بر گیرنده‌ های گابا که نوعی انتقال دهنده ی عصبی یا نوروترنسمیتر مهاری در مغز می‌باشد، شلیک نورونی را کاهش می‌دهند و باعث کاهش فوری اضطراب می‌شوند. پروپرانولول در واقع از دسته داروهای ضداضطراب نیست ولی با کاهش علایم فعالیت سمپاتیک می‌تواند تاحدودی اثر ضد اضطرابی داشته باشد.

 

داروهای ضد روان پریشی

داروهای ضد روانپریشی، یا آنتی سایکوتیک ها برای درمان اختلال‌ هایی مانند اسکیزوفرنی ساخته شده‌اند، اما در درمان اختلالات دیگری مثل تیک و به عنوان درمان کمکی در اختلالات خلقی هم کاربرد دارند. این گونه داروها تأثیر آرام کننده یا آرام بخش زیادی دارند. تأثیر اصلی این گونه داروها کاهش و یا حذف نشانه‌های روان پریشی از جمله توهم، هذیان، رفتارها و گفتارهای آشفته، گوشه گیری و بی احساسی است و صرفاً برای آرام نگاهداشتن بیماران ساخته نشده‌ اند. کلروپرومازین، فلوفنازین، تیوریدازین، هالوپریدول، تلوپروئوفلازین، پرفنازین، پیموزاید، آلانزاپین، کلوزاپین، ریسپریدون، کوثتیاپین، زیپراسیدون و آری پیپرازول از جمله داروهای ضدروان پریشی هستند.

 

داروهای تثبیت کنندهٔ خلق

داروهای تثبیت کننده ی خلق ، درمان اصلی برای بیماران مبتلا به اختلالات دوقطبی است. لیتیوم، والپروات سدیم، و کاربامازپین اصلی ترین داروهای تثبیت کننده خلق هستند. داروهای دیگری مثل لاموتریژین و زونیسامید هم از این دسته داروها هستند ولی معمولاً در خط اول درمان قرار ندارند. سه داروی اول هم روی دوره‌های شیدایی اثر دارند و هم دوره‌های افسردگی، اما لاموتریژین بیشتر در درمان دوره‌های افسردگی موثر است. هر یک از این داروها اشکال دارویی و اسامی تجاری مختلفی دارند. مثلاً برخی از اسامی دیگر والپروات سدیم عبارتند از دپاکین، اورلپت و دی والپروئکس.

 

داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی ، برای درمان اختلال‌های افسردگی ساخته شده‌اند، اما در واقع در درمان بسیاری از اختلالات دیگر روانپزشکی مثل اختلالات اضطراب، اختلالات خوردن و اختلالات کنترل تکانه هم کاربرد دارند. کسانی که از افسردگی رنج می‌برند، معمولاً با یکی از انواع داروهای ضدافسردگی درمان می‌ شوند. برخلاف بنزودیازپین ها هیچ کدام از این داروها باعث ایجاد وابستگی یا اعتیاد به دارو نمی‌ شوند. البته این به آن معنی نیست که در هر زمانی و به صورت ناگهانی می‌ توان دارو را قطع کرد. قطع ناگهانی دارو ممکن است عوارض گذرایی داشته باشد که برای چند روز فرد را آزرده کند.

 

انواع داروهای ضد افسردگی عبارتند از:

 

۱. ضد افسردگی های سه حلقه ای: (از این جهت سه حلقه‌ای نامیده می‌شوند که در ساختار شیمیایی آن‌ ها سه حلقه وجود دارد) مانند ایمی پرامین، آمی تریپتیلین و نورتریپتیلین.

 

۲. مهار کننده های مونو آمین اکسیداز (MAO): مانند ترانیل سیپرومین، فنلزین و سلژیلین. که باید مصرف کنندگان این دسته دارویی از غذاهای حاوی تیرامین مانند پنیرهای پرورده اجتناب کنند.

 

۳. مهارکننده های انتخابی سروتونین (SSRI): جذب مجدد سروتونین را در سیناپس بازداری می‌ کنند. SSRI ها عوارض جانبی کم‌ تری دارند مانند فلوکستین، پاروکستین و داروهای جدیدتر مانند ستالوپرام و سرترالین.

 

ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای و بازدارنده‌ های MAO از طریق مکانیسم‌های گوناگونی اثر می‌ کنند، اما به نظر می‌ رسد که هر دو با افزایش عمل نوراپی نفرین و سروتونین افسردگی را کاهش می‌ دهند.